در دنیای مدرن امروز، نظام‌های آموزشی سنتی جای خود را به رویکردهای تلفیقی و مهارت‌محور داده‌اند. دو رویکرد مهم و پرکاربرد که در چند سال اخیر توجه بسیاری از نظام‌های آموزشی جهان، به‌ویژه در کشورهای توسعه‌یافته مانند کانادا را به خود جلب کرده‌اند، آموزش STEM و آموزش STEAM هستند. این دو رویکرد، به‌عنوان ستون‌های اصلی تربیت نسل آینده‌ی متخصصان، پژوهشگران و نوآوران، به‌شکل فزاینده‌ای در مدارس، کالج‌ها و دانشگاه‌ها پیاده‌سازی می‌شوند.
در حالی که STEM بر علوم، فناوری، مهندسی و ریاضیات تمرکز دارد، STEAM یک عنصر مهم دیگر را به این ترکیب اضافه می‌کند: هنر. این تفاوت ظاهراً کوچک، می‌تواند در چشم‌انداز تربیتی، نوع مهارت‌های توسعه‌یافته و رویکرد حل مسئله دانش‌آموزان تأثیر عمیقی بگذارد.
در این مقاله، ابتدا به معرفی کامل آموزش STEM و سپس آموزش STEAM خواهیم پرداخت، کالج‌های کانادایی که این مدل‌ها را در برنامه‌های خود پیاده کرده‌اند بررسی خواهیم کرد، و در پایان، با یک مقایسه دقیق، تفاوت‌های کلیدی این دو رویکرد را مرور می‌کنیم.
آموزش STEM چیست؟
آموزش STEM مخفف چهار حوزه اصلی تحصیلی است که عبارتند از:
- Science (علم)
- Technology (فناوری)
- Engineering (مهندسی)
- Mathematics (ریاضیات)
این مدل آموزشی بر پایه آموزش بین‌رشته‌ای طراحی شده که به‌جای تفکیک دروس، آن‌ها را به‌صورت یکپارچه و کاربردی به دانش‌آموزان و دانشجویان ارائه می‌دهد. هدف اصلی این سیستم، تربیت نیروی کار متخصص، مسئله‌محور، و توانمند در حل چالش‌های واقعی است.
در آموزش STEM، دانش‌آموزان تشویق می‌شوند تا مفاهیم علمی را در پروژه‌های عملی به‌کار بگیرند، همکاری گروهی داشته باشند و راه‌حل‌هایی خلاقانه برای مسائل پیچیده ارائه دهند. این نوع آموزش، به‌ویژه در کشورهایی مانند کانادا، آمریکا، آلمان و کره جنوبی، پایه‌گذار نوآوری صنعتی و رشد فناوری محسوب می‌شود.
مزایای اصلی آموزش STEM
- تمرکز بر تفکر انتقادی و حل مسئله
- آموزش مبتنی بر پروژه‌های عملی و کاربردی
- استفاده از ابزارهای دیجیتال، آزمایشگاهی و محاسباتی
- آماده‌سازی دانش‌آموزان برای شغل‌های آینده در حوزه‌های فناورانه
کالج های کانادایی مبتنی بر آموزش STEM
در کانادا، بسیاری از مؤسسات آموزشی، آموزش STEM را در برنامه‌های خود پیاده‌سازی کرده‌اند. در ادامه، برخی از مطرح‌ترین کالج‌ها را معرفی می‌کنیم:
| نام کالج | شهر | ویژگی بارز | لینک |
| Sheridan College | انتاریو | برنامه‌های فناوری پیشرفته و رباتیک | sheridancollege.ca |
| Seneca College | تورنتو | آموزش مهندسی نرم‌افزار، هوافضا، و علوم رایانه | senecacollege.ca |
| British Columbia Institute of Technology (BCIT) | ونکوور | تمرکز بر مهندسی کاربردی و فناوری‌های نو | bcit.ca |
| George Brown College | تورنتو | آموزش‌های کاربردی در مهندسی ساخت‌وساز و فناوری | georgebrown.ca |
| Humber College | تورنتو | ترکیب آموزش عملی و دیجیتال در STEM | humber.ca |
آموزش STEAM چیست؟
آموزش STEAM نسخه توسعه‌یافته آموزش STEM است که با اضافه‌کردن حرف A به معنای Art (هنر) به این مدل آموزشی، تلاش می‌کند میان خلاقیت و تفکر تحلیلی پلی برقرار کند. در واقع، STEAM شامل موارد زیر است:
- Science (علم)
- Technology (فناوری)
- Engineering (مهندسی)
- Art (هنر)
- Mathematics (ریاضیات)
در آموزش STEAM، برخلاف STEM صرف، دانش‌آموزان نه‌تنها با تحلیل داده و منطق سر و کار دارند، بلکه باید یاد بگیرند چگونه ایده‌های خود را بیان، طراحی و بصری‌سازی کنند. این مدل به‌ویژه در حوزه‌هایی مانند طراحی صنعتی، توسعه محصول، فناوری‌های تعاملی و آموزش‌های میان‌رشته‌ای کاربرد گسترده‌ای دارد.
مزایای اصلی آموزش STEAM
- تقویت خلاقیت و نوآوری در کنار مهارت‌های تحلیلی
- ایجاد توانایی ارتباط مؤثر بین مفاهیم فنی و هنری
- تربیت افرادی چندوجهی با قابلیت حل مسائل از زوایای متفاوت
- آماده‌سازی دانشجویان برای مشاغل آینده در مرز میان هنر و فناوری
کالج های کانادایی مبتنی بر آموزش STEAM
کانادا یکی از پیشگامان پیاده‌سازی آموزش STEAM در سطوح کالج و مدارس است. در ادامه برخی از کالج‌هایی که رویکرد STEAM را در ساختار درسی خود لحاظ کرده‌اند را می‌توانید مشاهده کنید.
| نام کالج | شهر | ویژگی بارز | لینک |
| OCAD University | تورنتو | ترکیب هنر دیجیتال با طراحی صنعتی و فناوری | ocadu.ca |
| Emily Carr University | ونکوور | برنامه‌های نوآورانه در هنرهای بصری و فناوری‌های خلاق | ecuad.ca |
| Sheridan College | انتاریو | ارتباط عمیق میان انیمیشن، طراحی و مهندسی دیجیتال | sheridancollege.ca |
| George Brown College | تورنتو | دوره‌های STEAM برای طراحی محصول و ساخت هوشمند | georgebrown.ca |
| Niagara College | انتاریو | کارگاه‌های نوآوری در STEAM و پروژه‌های مشترک دانشجویی | niagaracollege.ca |
تفاوت های اساسی آموزش STEM با STEAM
تفاوت آموزش STEM با STEAM در نگاه اول ساده به نظر می‌رسد: اضافه شدن حرف A به مخفف چهارجزئی STEM؛ اما این تغییر کوچک، در فلسفه و رویکرد آموزش تفاوتی بنیادی ایجاد می‌کند. در حالی‌که آموزش STEM تمرکز خود را بر توسعه مهارت‌های فنی، تحلیلی و منطقی در چهار حوزه علوم، فناوری، مهندسی و ریاضیات گذاشته است، آموزش STEAM تلاش می‌کند عنصر خلاقیت و هنر را به این ساختار اضافه کند تا دانش‌آموزان و دانشجویان بتوانند علاوه بر حل مسئله، ایده‌پردازی و طراحی خلاقانه نیز انجام دهند.
در واقع STEAM پاسخی به نیاز بازار کار امروز است که تنها به مهارت‌های فنی بسنده نمی‌کند، بلکه از افراد انتظار دارد ترکیبی از توانایی تحلیلی و بینش هنری را به‌کار بگیرند؛ به‌ویژه در حوزه‌هایی مانند طراحی تجربه کاربری، رباتیک تعاملی، معماری نوآورانه یا هنرهای دیجیتال.
مقایسه آموزش STEM با STEAM
| آموزش STEAM | آموزش STEM | ویژگی |
| ترکیب علوم، فناوری، مهندسی، هنر و ریاضیات | ترکیب علوم، فناوری، مهندسی و ریاضیات | مفهوم |
| خلاقیت، طراحی، نوآوری همراه با تحلیل علمی | منطق، تحلیل، حل مسئله فنی | تمرکز اصلی |
| پروژه‌های ترکیبی با طراحی، بصری‌سازی و حل مسئله نوآورانه | پروژه‌های فنی، آزمایشگاهی و محاسباتی | نوع فعالیت‌ها |
| علاقه‌مندان به هنرهای دیجیتال، طراحی، فناوری تعاملی | علاقه‌مندان به علوم پایه، برنامه‌نویسی، مهندسی | مخاطب مناسب |
| تفکر طراحی، خلاقیت، ارتباط بصری، حل مسئله خلاق | حل مسئله، تحلیل داده، مدل‌سازی | مهارت‌های کلیدی |
| طراح محصول، UX/UI دیزاینر، معمار فناوری، آرتیست فناورانه | مهندس، برنامه‌نویس، دانشمند داده | خروجی مورد انتظار |
تحصیل در رشته‌های STEM یا STEAM در کانادا چه مزایایی دارد؟
تحصیل در رشته‌های STEM یا STEAM در کانادا، مزایایی چندوجهی برای دانشجویان بین‌المللی فراهم می‌کند؛ از کیفیت آموزشی بالا گرفته تا فرصت‌های شغلی گسترده، اقامت پس از تحصیل و دسترسی به زیرساخت‌های نوآوری. در ادامه به مهم‌ترین مزایا اشاره می‌کنیم:
- کیفیت آموزشی جهانی با استانداردهای صنعتی
دانشگاه‌ها و کالج‌های کانادایی برنامه‌های STEM و STEAM را با استانداردهای بین‌المللی و بر اساس نیازهای بازار کار طراحی می‌کنند. این برنامه‌ها معمولاً شامل پروژه‌های صنعتی، کارآموزی، و دوره‌های مهارت‌محور هستند که دانشجو را برای ورود مستقیم به بازار کار آماده می‌سازند.
- فرصت‌های شغلی گسترده در کانادا و جهان
رشته‌های STEM مثل علوم داده، مهندسی برق، هوش مصنوعی، علوم رایانه و بیوتکنولوژی، و همچنین رشته‌های STEAM مثل طراحی تجربه کاربر، انیمیشن و طراحی صنعتی، از پرمتقاضی‌ترین رشته‌ها در بازار کار کانادا هستند. طبق اعلام دولت کانادا، فارغ‌التحصیلان این رشته‌ها در لیست مشاغل ضروری قرار دارند و امکان دریافت PGWP و اقامت دائم را به‌مراتب آسان‌تر خواهند داشت.
- توسعه مهارت‌های میان‌رشته‌ای و آینده‌نگر
در آموزش‌های STEAM، دانشجویان علاوه بر مهارت‌های فنی، با مهارت‌های خلاقانه، طراحی انسانی‌محور، و تفکر ترکیبی نیز آشنا می‌شوند؛ مهارت‌هایی که در بسیاری از مشاغل مدرن مانند UX/UI، طراحی تعاملی، رهبری خلاق و مدیریت محصول دیجیتال ضروری‌اند.
- مسیر اقامت و مهاجرت آسان‌تر
دانشجویانی که در رشته‌های STEM/STEAM تحصیل می‌کنند، شانس بالاتری برای دریافت امتیاز در سیستم اکسپرس انتری، اقامت استانی (PNP) و برنامه‌های مهاجرتی فارغ‌التحصیلان بین‌المللی دارند.
- دسترسی به بورسیه و امکانات پیشرفته
بسیاری از دانشگاه‌ها مانند University of Toronto، University of British Columbia، McGill University و کالج‌هایی مانند Sheridan، Seneca، BCIT بورسیه‌هایی برای دانشجویان بین‌المللی رشته‌های فناوری و هنرهای دیجیتال ارائه می‌دهند. همچنین، زیرساخت‌های پیشرفته‌ای نظیر آزمایشگاه‌های هوش مصنوعی، استودیوهای طراحی، و فضاهای نوآوری در دسترس قرار دارند.
- ارتباط مستقیم با صنعت
تحصیل در کانادا به‌ویژه در برنامه‌های کاربردی، دانشجویان را به دنیای واقعی کار متصل می‌کند. بسیاری از رشته‌های STEM و STEAM دارای دوره کارورزی الزامی (co-op) هستند که در شرکت‌های معتبر کانادایی و بین‌المللی برگزار می‌شود.
اپلای بی دردسر با وایز اپلای
وایزاپلای یک پلتفرم هوشمند دریافت پذیرش تحصیلی است که کاربران می‌توانند بدون پرداخت هزینه مشاوره یا خدمات، مستقیماً از طریق آن اقدام به دریافت پذیرش کنند. تنها هزینه‌ای که پرداخت می‌شود، هزینه بررسی مدارک یا اپلیکیشن فی است که آن هم به‌صورت ریالی و بدون کارمزد قابل پرداخت است.
مشاوران ما در کنار شما هستند تا با بهره‌گیری از تجارب خود، شما را در تمامی فرایند اپلای همراهی کنند. همین حالا مسیر تحصیلی خود را با وایز اپلای شروع کنید. با توجه به تغییرات گوناگون در قوانین اپلای تحصیلی، برای اطلاع از آخرین مقررات حتما با کارشناسان ما تماس حاصل کنید.
سوالات متداول درباره آموزش STEM و STEAM در کانادا
1. آیا رشته‌های STEM و STEAM در اپلای تحصیلی امتیاز بیشتری دارند؟
بله. رشته‌های STEM و STEAM به دلیل تقاضای بالا در بازار کار جهانی و کانادا، معمولاً در اولویت بورسیه‌ها، پذیرش و برنامه‌های اقامت پس از تحصیل قرار دارند. بسیاری از دانشگاه‌های کانادا، برنامه‌های مخصوص این رشته‌ها را ارائه می‌دهند.
2. کدام یک برای آینده شغلی بهتر است: STEM یا STEAM؟
پاسخ به این سؤال به علاقه‌مندی و مسیر شغلی شما بستگی دارد. اگر به علوم دقیق، تحلیل داده، هوش مصنوعی یا مهندسی علاقه دارید، STEM انتخاب بهتری است. اما اگر به طراحی، خلاقیت، هنر دیجیتال و فناوری‌های تعاملی گرایش دارید، STEAM مسیر مناسبی خواهد بود.
3. آیا آموزش STEAM فقط برای دانشجویان هنری است؟
خیر. STEAM ترکیبی از مهارت‌های فنی و هنری است. بسیاری از رشته‌های STEAM مانند طراحی تجربه کاربر (UX)، طراحی صنعتی، انیمیشن، و فناوری‌های خلاقانه، نیازمند دانش فناورانه در کنار خلاقیت هستند.
4. بهترین کالج‌ها و دانشگاه‌های کانادا برای تحصیل در رشته‌های STEM یا STEAM کدام‌اند؟
- برای STEM: University of Toronto، UBC، McGill، Waterloo، BCIT، Seneca College
- برای STEAM: OCAD University، Emily Carr University، Sheridan College، George Brown College
5. آیا دانشجویان بین‌المللی می‌توانند برای این رشته‌ها بورسیه بگیرند؟
بله. بسیاری از دانشگاه‌ها و کالج‌های کانادا بورسیه‌های ورودی و تحقیقاتی برای دانشجویان بین‌المللی در رشته‌های STEM و STEAM ارائه می‌دهند. برخی از این بورسیه‌ها کاملاً مبتنی بر شایستگی هستند.
6. مدت زمان دوره‌های STEM و STEAM در کالج‌ها و دانشگاه‌های کانادا چقدر است؟
معمولاً دوره‌های کارشناسی ۳ تا ۴ سال، دوره‌های کالج ۲ تا ۳ سال، و دوره‌های کارشناسی ارشد ۱ تا ۲ سال طول می‌کشند. برخی از برنامه‌ها دارای ترم‌های co-op (کارورزی) نیز هستند.
7. آیا پس از فارغ‌التحصیلی در این رشته‌ها می‌توان اقامت کانادا گرفت؟
بله. رشته‌های STEM و STEAM در فهرست مشاغل موردنیاز کانادا قرار دارند و فارغ‌التحصیلان آن‌ها شانس بالایی برای دریافت اجازه کار پس از تحصیل (PGWP) و سپس اقامت دائم از طریق اکسپرس انتری یا PNP خواهند داشت
